Açığa Satış İşlemi
Kısaca tanımı, sahip olunmayan menkul kıymetlerin ödünç alınmak sureti ile satılması işlemidir.
Yatırımcının portföyünde bulunmayan bir varlığı başta fiyat düşme beklentisi olmak üzere çeşitli gerekçelerle satması, teslim zamanı geldiğinde ise söz konusu varlığı piyasadan alıp teslim etmesi işlemidir.
Açığa satış işlemleri, sahip olunmayan sermaye piyasası araçlarının satılmasını ya da satışına ilişkin emrin verilmesini ifade eder. Açığa satış işlemi hem borsada hem de forex piyasasında yapılan bir işlemdir.
Satışa ilişkin takas yükümlülüğünün ödünç alınan sermaye piyasası araçları ile yerine getirilmesi de bir nevi açığa satıştır.
Açığa satış işlemi gerçekleştirebilmek için emrin baştan açığa satış emri olarak girilmesi gerekir. Gerçekleşen açığa satış işlemleri günlük bültende pay bazında, her fiyat seviyesinde miktar ve sözleşme adedi belirtilerek ilan edilir.
Borsada açığa satış işlemi; birikimlerini hisse senedi piyasasında değerlendiren çoğu yatırımcımızın kullandığı başlıca yöntemler arasındadır. Bunun en büyük sebebi açığa satış işlemleri sayesinde değeri düşen menkul kıymetlerden kazanç elde edilmesidir. Bu doğrultuda bilinmesi gerekenler vardır. Örneğin açığa satışın hangi zaman aralığında kullanılacağını belirlemek, iyi bir borsa bilgisi gerektirir. Bunun sebebi fiyatların eğilim yönünün istikrarsız bir şekilde dalgalı olarak hareket etmesidir. Dalganın yönünü belirleyebilirseniz, açığa satış özelliğini kullanarak düşüşlerden beklediğiniz getirileri elde edebilirsiniz.
Biliyorsunuz ki, değer kaybedecek hisseler çoğunlukla tercih edilmeyen hisselerdir. Çünkü bu hisselerin alımı bir kar getirmemesi ile birlikte aksine zarar getirir. Elinizde bu hisselerden varsa ve düşme eğilimine girdiyse ya zaman kaybetmeden satarsınız ya da uzun vadede tutmaya devam edersiniz. Fakat açığa satış işlemleri sayesinde değeri düşecek olan hisse senetlerinden de kar edersiniz.
Birçok kurum açığa satış işlemine izin vermiyor. Bunun için kurumların açığa satış yetki belgesi almış olmaları gerekiyor.
Borsada Açığa Satış İşlemi Nedir?
Borsada açığa satış, portföyde bulunmayan yani sahip olunmayan enstrümanların satılması yönünde kullanılan bir işlem türüdür. Oldukça avantajlı olan bu işlem sayesinde yatırımcılar birikimlerini enstrümanların değeri düşerken dahi değerlendirebilmektedir. Fakat bu işlem risklidir. Bunun nedeni sermaye piyasası araçları üzerinde kullanılmasıdır. Açığa satış özelliğinin kullanılabilmesi için aracı kurumunuzun bu belgeye sahip olması gerekir. Eğer kurumunuz “açığa satış işlemini yaptırabilir belgesi” ne sahip değilse bu özelliği uygulayamazsınız.
Açığa satış işlem özelliğini kullanabilmeniz için, aracı kurumla aranızda açığa satış çerçeve sözleşmesini imzalamanız gerekir. Bu sözleşme aracılığıyla bu özelliği kullanabilirsiniz. Çünkü Borsa İstanbul SPK’nin mevzuatlarına bağlı yasal piyasadır. Bu nedenle bütün işlemler kuralına uygun olarak yapılmaktadır. Açığa satış yapacağınızda bu emri vermeniz gerekiyor. Başka bir emir verdikten sonra bu emri kullanamazsınız. Bu gibi önemli kriterleri bilmelisiniz. Aksi halde avantajlı pozisyonları kaçırabilirsiniz. Borsa İstanbul’un günlük fiyat veri bülteninde açığa satış işlemine konu olan ürünlerin fiyat seviyeleri, miktarı ve sözleşmenin adedi belirtilir. Buna göre değerinin düşeceğini öngördüğünüz araçlar üzerinde bu özelliği kullanarak, olumsuz durumu olumluya çevirerek para kazanabilirsiniz.
Açığa satış işlemi hisse senetleri üzerinde uygulandığı için söz konusu olan şirkette çalışan kişilerin bu özelliği kullanması yasaktır. Aynı zamanda eşleri veya çocukları da böyle bir faaliyette bulunamazlar. Bu SPK kurallarına göre suçtur. Bu gibi hususlar SPK’nin bildirgesinde yer almaktadır. Eğer böyle bir durum söz konusu ise öncelikle kurallar hakkında araştırma yapmalısınız. Ya da direkt borsadaki müşteri temsilcinizden size yardımcı olmasını istemelisiniz.
Açığa Satış Riskli mi?
Açığa satış da risk her zaman vardır. Çünkü bir nevi kumardır. Düşmesini beklediğiniz hisse yükselirse kayıp yaşarsınız. Hatta bu konuda acı örnekler var Adolf Merckle, almanya’nın önemli ilaç şirketlerinden birinin sahibiydi… yüzlerce milyon doları VW hisseleri için açığa satışa yatırdı ancak o gün Porsche sürpriz bir biçimde VW’nin kontrolünü eline geçirmekler ilgili bir açıklama yaptı hisseler düşmek bir yana 5 kat birden yükseldi. Bu tam bir trajedi ve yıkıma neden oldu 74 yaşındaki doalr milyarderi bu kayıptan sonra intihar etti. Bu duruma yani açığa satış yapılan hissenin yükselmesine açığa satış kapanı adı verilmektedir.
Açığa Satış Yasağı Nedir?
Açığa satış işlemlerinin borsa tarafından durdurulmasına açığa satış yasağı denir. Ülkemizde 2017 eylül ayından beri uygulanmaktadır.
Açığa Alış Satış Nasıl Yapılır
Açığa alış ve satış yapan bir aracı kurum üzerinden açığa alım satım işlemi menüsünden yapabilirsiniz. Açığa satış yapan aracı kurumlar (tacirler, ak yatırım, iş yatırım vb) bu konuda size yardımcı olacaktır.
Açığa satış hisse alıp satmanızı engellemez açığa satışları ve kredili işlemleri durdurur.