“A” Harfi İle Başlayan Atasözleri

1 – 2 – 3 – 4 – 5 – 6 – 7 – 8 – 9

1- “Abanın kadri yağmurda bilinir.” Atasözü
Bir şeyin gerçek değeri, ancak ona çok ihtiyaç duyulduğu zaman iyi anlaşılır. 
Buğday başak verince orak pahaya çıkar.,

2- Aba vakti yaba, yaba vakti aba (Kürkü orak vaktinde, orağı kürk vaktinde.) Atasözü
Kişi, kendisine gerek olan şeyleri vaktinden önce ve ucuz olduğu zaman satın almalıdır. Yazın aba, kışın yaba satın almak gibi.

3- Abdala kar yağıyor demişler, tiremeye (durmuşum) demiş. Atasözü
Varlıklılar için bir sıkıntı söz konusu olan durum, yoksulluk ve sıkıntı içinde yaşamakta olan kişi için kaygı verecek bir şey değildir. O, bu yaşantıya alışıktır:  Ölmüş koyun kurttan korkmaz. Kalendere kış geliyor…

4- Abdal ata binince bey oldum sanır, şalgam aşa girince yağ oldum sanır. Atasözü
Görmemiş kişi, rastlantı olarak layık olmadığı bir duruma kavuşsa bu durum kendisinin hakkı imiş gibi aptalca böbürlenir.

5- Abdal düğünden, çocuk oyundan usanmaz. Atasözü
Bir kimse sevdiği işi döne döne ve uzun süre yapmaktan bıkmaz.

6- Abdalın dostluğu köy görününceye kadar. Atasözü
Çıkarı dolayısıyla size yakınlık gösteren kişi, işini yürütecek başka yollar bulunca sizinle ilgisini keser.

7- Abdalın karnı doyunca gözü pabucundadır (yolda olur). Atasözü
Çıkarcı kimsenin arkadaşlığı işi bitinceye kadardır.

8- Abdalın yağı çok olursa gah borusuna çalar, gah gerisine (Çobanın yağı çok olursa çarığına sürer). Atasözü
Varlıklı, ama akılsız ve hesapsız kişi, malını gereksiz yerlere harcar, telef eder.

9- Aç a dokuz yorgan örtmüşler, yine uyuyamamış. (Açın uykusu gelmez). Atasözü
1) Aç olan kimse, ne türlü rahatlık sağlanırsa sağlansın, dinlendirilemez; uyuyamaz.

2) Bir gerekseme içinde bulunan kimse, ancak onun giderilmesiyle rahata kavuşturulabilir.

10- Acar tazı çullu da belli olur, çulsuz da. Atasözü
Değerli kişi, gösterişi, giyim kuşamı olmasa da değerinden bir şey yitirmez; nerede olsa tanınır.

11- Acele ile menzil alınmaz. Atasözü
Acele etmekle daha çabuk sonuç alınır sanılmamalıdır. 

12- Acele işe şeytan karışır. Atasözü
Bir işin düşüne taşına yapılması gerektiğini, böyle yapılmazsa istenen sonuca ulaşılamayacağını anlatır. telaşla yaptığımız her işte aksilikler ve yanlışlar yaşanır anlamında kullanılan bir atasözüdür.

13- Acele yürüyen yolda kalır. Atasözü
Acele ile yapılan işlerin düzgün bir şekilde yapılamayacağı anlamını taşır.

14- Acemi katır kapı önünde yük indirir. Atasözü

Deneyimsiz kişilerin işlerini düşünmeden, plan yapmadan ve etrafındaki koşulları dikkate almadan gerçekleştirdiklerinde başarısız olacaklarını anlatan bir atasözüdür.

15- Acemi nalbant gavur eşeğinde öğrenir, dener kendini. Atasözü
İşinde ustalığa erişmemiş kimse, ilk denemelerini heder olmasına acınmayacak malzeme üzerinde yapar.

16- Acı acıyı keser, su sancıyı, (Acı acıya, su sancıya). Atasözü
Bir güçlüğü yenmek için başka bir güç yola başvurmak gerekir.

17- Acıkan doyman (sanır), susayan kanmam sanır. Atasözü
Uzun süre bir şeyin yokluğunu çeken kimse, o şeyden ne kadar çok elde etse yine kendisine yetmeyeceği kanısında bulunur.

18- Acıkan ne olsa yer, acıyan ne olsa söyler (Acıkan ne yemez, acıyan ne demez.) Atasözü
Geçim sıkıntısı içinde bulunan kişi, ne türlü bir geçim yolu bulursa onu yapar. Canı yanan kişi de sonunu düşünmeden ağzına geleni söyler. 

19- Acıklı başta akıl olmaz. Atasözü
Büyük bir sıkıntı içinde bulunan kimsenin yaptığı işte mantık aranmamalıdır. 

20- Acıkmış kudurmuştan beterdir. Atasözü
Kudurmuş bir hayvan, tehlikeli ve öngörülemezdir; benzer şekilde, acıkan bir insan da, bu temel ihtiyacını karşılamak için her türlü davranışta bulunabilir. Gözü başka şey görmez.

21- Acından kimse ölmemiş (Acından ölmüş yok). Atasözü
Kişi, züğürt olabilir. İşsiz ve parasız kalabilir. Ama aç kalmaz. Bir geçim yolu bulur.  Allah kulunu kısmeti ile yaratır.

22- Acındırırsan arsız olur; acıktırırsan hırsız olur. Atasözü
Koruduğunuz kimse, başkalarını ona acındırdığınızı göre göre arsız olur. Emeğinin tam karşılığını vermediğiniz kimse de hırsız olur.  Çok söyleme arsız edersin…

23- Acı patlıcanı kırağı çalmaz. Atasözü

Hayatın içerisinde birçok acıyla karşılaşıp bunlardan güçlü şekilde çıkan insanlar için, acı patlıcanı kırağı çalmaz atasözü kullanılmaktadır.

Zorluğa alışık olanı yeni kötü durumlar etkilemez.

24- Acı (kötü) söz insanı (adamı) dininden çıkarır (tatlı söz yılanı ininden çıkarır), (Tatlı dil yılanı deliğinden çıkarır). Atasözü
Kötü söz bir kimseyi çileden çıkarır, kötü davranışlara sürükler. Tatlı dil, azgın düşmanı bile yola getirir.  Güler yüz ve gönül alıcı, okşayıcı sözlerle karşımızdakinin inadı yenilebilir.

25- Acıyan uyumuş, acıkan uyumamış. Atasözü
Her türlü sıkıntıya katlanılır, açlığa katlanılmaz. Hayatta karşılaşılan her türlü sıkıntıya katlanılır, fakat yaşamak için temel gereksinim olan besin ihtiyacına, açlığa katlanılmaz.

26- Aç aç ile yatınca arada dilenci doğar. Atasözü
Ebeveynleri fakir olan çocuk, hayata yenik başlar anlamında kullanılır. Anne ve baba yoksul olursa bunlardan doğacak çocuk zengin olmaz..

27- Aça kuru ekmek bal helvası gibi gelir. (Aça arpa ekmeği etten lezzetli gelir). Atasözü
Aç bir kişinin, basit bir yiyeceği bile çok lezzetli bulacağı gibi, iş bulamayan kişi, eline geçen çok küçük bir işi büyük bir nimet sayar. Elindeki nimetin değerini, zor duruma düşen kişi daha iyi bilir.

28- Aç aman bilmez, çocuk zaman bilmez. Atasözü

Aç, hiçbir mazeretle susturulamaz. Çocuk da bir şey istedi mi, beklemek bilmez.

29- Aç anansa (atansa) da kaç. Atasözü
Aç her fenalığı göze almıştır. En yakınları için bile korkulacak bir kimsedir.  Tüm canlılar hayatları boyunca karınlarını doyurmak, aç kalmamak için çalışıp çabalarlar. Açlığını gideremeyen her fenalığı göze almıştır. En yakınları için bile korkulacak bir kimsedir. Aç, yanından kaç. 

30- Aç (arık) at yol almaz, aç (arık) it av almaz. Atasözü
İş gördüğünüz kimseleri aç bırakırsanız kendilerinden yararlanamazsınız. Kişi yanında çalıştırdığı kimselerden işlerini yerine getirip tam olarak verim almak istiyorsa, onların ihtiyaçlarını mutlaka yerine getirmelidir. Çalışanlar aç ve sıkıntı içinde bırakılmamalıdır. Aksi halde onlardan istediği verimi alamaz. Karnı aç olan kimse iş yapamaz. 

31- Aç ayı oynamaz. Atasözü
Kendisiyle kazanç sağladığınız hayvan ya da insanı doyurmalısınız ki görevlerini yapabilsinler.

32- Aç bırakma (koyma) hırsız edersin, çok söyleme arsız (yüzsüz) edersin. Atasözü

1- Yönetiminde bulunan, gözetiminde olan kimseleri maddî ve manevî yönden tatmin etmelisin. İnsanları bu yönlerden sıkıntıya düşürür, emeklerinin karşılığını vermez, kötü muameleye maruz bırakırsan yanlış yola saparlar; söz dinlemez olurlar, arsızlaşırlar.

2- Anne babalar da çocuklarını eğitirken makul bir ölçüde hareket etmelidir. Aşırılıktan uzak durmalıdır.

33- Aç domuz darıdan çıkmaz. Atasözü

Aç insan, yeterinden çok yiyecek ister. Tok insan da kendisine yiyecek şey gerek değil gibi davranır.

Sözgelişi yoksul kişi, kazandıkça daha kazanmaya çalışır. Varlıklı kişi ise durumunun sürüp gideceğini sanır da kazanç yollarına başvurmaz. Dahası, elindekini de savurur.

İnsanların uzun süre boyunca devam eden durumlarına bir yerden sonra tamamen alışması ve hep bu şekilde devam edeceğini düşünerek hareket etmesi

35- Aç elini kora sokar. Atasözü
Aç insan, yiyeceğini sağlamak için kendisini tehlikeye atmaktan çekinmez. 

İhtiyaç içinde olan kişi, tehlikeli işlere bile atılabilir. Bu durum, bazı riskleri göze alarak ihtiyaçlarını karşılama eğilimini vurgular

36- Aç esner, aşık gerinir. Atasözü
İçinde bulundukları koşullara göre herkesin ayrı bir durumu, ayrı bir davranışı vardır.

Aç olan bir kişi enerjisini toparlamak için esner, aşık olan ise sevgilisini düşünerek mutluluktan gerinir. İki farklı ihtiyacın farklı tepkilere yol açtığını belirtir

37- Aç gezmekten tok ölmek yeğdir. Atasözü
Aç olarak yaşamanın ne tadı vardır? Ölürken bile tok olmak istenir. Yoksulluk ölümden de beterdir. Aç kalarak gezmenin zorluğuna karşın, doyarak ölmek daha iyidir. Hayatta bazı zorluklara katlanarak daha iyi bir sonuca ulaşmanın değerini vurgular.

38- Aç gözünü, (yoksa) açarlar gözünü. Atasözü
Her işinde uyanık bulun. Yoksa öyle silleler yersin ki gözünü dört açmak zorunda kalırsın. Eğer böyle davranmazsan hiç beklemediğin yerden kötülükler görebilir ve zarara uğrayabilirsiniz. Hayat pek çok sıkıntılar ve dertlerle doludur. Bu nedenle her zaman dikkatli ve uyanık davranmak gerekir.

39- Açık ağız aç kalmaz. Atasözü
1) Ne istediğini bilen ve bunu söylemekten usanmayan kimse aç kalmaz.
2) Yaşayan kimse geçim yolunu arar, bulur.

Bir kimsenin ne istediğini bilmesi çok önemlidir. İnsanlar bir şeyi başarmak istediklerinde sürekli olarak bunun için çalışmalıdır ve istediği şeyleri dile getirebilmelidir. “açık ağız aç kalmaz” atasözü bu durumu ifade eder.

40- Açık göte herkes tükürür. Atasözü
Utanç verici, iğrendirici davranışları herkes ayıplar, tiksinti ile karşılar.

41- Açık kaba it değer. Atasözü
Gizli kalması gereken şeyler herkese açılırsa bundan büyük zararlar doğar.

42- Açık yaraya tuz ekilmez. Atasözü
Taze bir acısı bulunan kimsenin üzüntüsü, birtakım söz ve davranışlarla artırılmamalıdır.

43- Açılan solar, ağlayan güler. Atasözü
Hiçbir durum olduğu gibi kalmaz, tersine döner: Güzel çirkinleşir, üzüntülü olan mutluluğa kavuşur.

44- Açın gözü ekmek teknesinde olur. Atasözü
Kişinin bütün düşündüğü şey, yaşaması için büyük değer taşıyan şeyi elde etmektir. 

45- Açın imanı olmaz. Atasözü
Aç olan kimse, karnını doyurabilmek için her şeyi yapar: İnsafsızdır, ahlak ve din kuralları
da tanımaz.

46- Açın karnı doyar, gözü doymaz. Atasözü
1) Uzun zaman aç kalmış kişi, bu durumunun sıkıntısını unutamaz. Bol yiyeceğe kavuşup karnını iyice doyurduğu zaman bile içinde yine aç kalmak korkusu vardır. Onun için yemek başından kalkmak istemez; gözü yiyecekte kalır.
2) Tutkulu (ihtirasli) kimse doyma, yetinme bilmez.

47- Açın koynunda ekmek durmaz (eğleşmez). Atasözü
Kazancı kendisine yetmeyen kişi, eline geçeni hemen harcar; yarına bir şey saklayamaz.

48- Açın kursağına çörek dayanmaz. Atasözü
Yoksulluk içinde bulunan kimse kolay kolay genişliğe kavuşamaz. Bir eksiği giderilirse başka bir eksiği kendini gösterir.

49- Açın uykusu gelmez. Atasözü

Açlık ve yoksunluk çeken insanların uykusunun rahat olmadığını ifade etmek için kullanılan bir deyimdir.

50- Aç ile dost olayım diyen peşin karnını doyursun. Atasözü
İlişki kuracağımız kimsenin sağlaması olanağı bulunmayan şeyi, ona güvenmeden, kendimiz sağlamalıyız.