Matematik Bilgini; “EBU KÂMİL ŞUCA”

Matematik Bilgini; “EBU KÂMİL ŞUCA”

İslam dünyasının en büyük matematikçilerinden birisidir. Doğum tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Matematikçiler arasında İbn-i Eslem el Hâsibî adıyla tanınır. Mısır’da yaşamıştır.

Avrupa’ya matematik bilimini öğreten kişiler arasında onun adı yer alır. 

Harizmî’nin cebir konusundaki görüşlerini geniş ölçüde geliştirmiştir.  Cebir ve aritmatik konularında beş ayrı eser vermiştir.  Böylece islâm dünyasındaki ve Avrupa’daki matematikçilere büyük bir bilgi hazinesi bırakmıştır. 

Cebir tarihinde ilk defa olarak ikinci derecenin üstünde denklemlerin çözümünü tam bir hassasiyetle gerçekleştirdi. Bu yüzden ona, Harezmi’den sonra ikinci cebir teorisyeni gözüyle bakılmaktadır. Cebirdeki bu otoritesini, İslamiyette fıkıh bilgisinin en mühim konularıdan birisi olan feraiz (miras taksimi) hesaplarının çözümünde kullandı.

Ebu Kamil Şuca’ın en Ünlü eseri Kitab-ül-Cebr vel-Mukabele adlı kitabıdır. Bu eserinde Harezmi’nin cebirini geliştirmek gayesini gütmüştür. Eserin önsözünde Harezmi’ye olan şükranlarını dile getirmiş, birinci bölümünde Harezmi’nin cebirini özetleyip ilavelerle açıklamıştır. Burada katsayıları irrasyonel (köklü) sayı olan karışık ikinci derecede denklemlerin çözümlerini göstermiştir. Böylece, Yunanlıların irrasyonel sayılarla ilgili yanlış bilgilerini çürütmüştür.

Eserin ikinci bölümünde, kendinden önce gelen Yunan ve İslam cebircilerinin çözmekte güçlük çektikleri hatta çözemedikleri geometrik problemlerin, kendi keşfi olan, cebirsel çözüm metoduyla kolaylıkla çözülebileceğini ortaya koymuştur. Bu bölümde çözdüğü problemler, bir daire içinde çizilmiş eşkenar beşgen, ongen ve onbeşgenin kenarının uzunluğunun nümerik olarak tayinini ihtiva etmektedir. Bu kenarları cebirsel denklemlerle hesaplayarak, cebirsel denklemleri öklit geometrisine uygulamıştır.

Eserin üçüncü bölümüne, ikinci dereceden belirsiz eşitlikler ve bu tür eşitlik sistemleriyle başlamaktadır. Kendisi bu eşitliklerin bazılarının yeni, bir kısmının daha önce incelenmiş olduğunu söylemektedir. Bu ikinci tip eşitlikler Ebu Kamil’in, Diophantos ve Aritmeticca’nın tesiri altında kalmadığını göstermektedir. Ebu Kamil, bu denklemlerden sonra, birinci dereceden denklem sistemlerini de ihtiva eden eğlendirici (dinlendirici) matematik problemleri üzerinde durmaktadır. Eserinin sonunda muayyen bir sayıdan başlayan sayıların karelerinin toplamını veren ifadeler üzerinde bilgi verilmektedir.

Özellikle, iki ve üç dereceli denklemlerle uğraşmıştır.  Pisa’lı Leonardo adıyla anılan Leonardo Fibanacci, Ebu Kamîl Şuca’dan çok şey öğrenmiştir ve öğrendiklerini yazdığı kitaplarla Avrupa’ya yaymıştır.

BAŞLICA ESERLERİ:

Kitabu Kemal-il-Cebri ve Temamihi ve-Ziyadetihi fi Usulihi, Kitab-ut Taraif-fi’l-Hisab (Eserin bir nüshası Hollanda’nın Leiden şehrindeki kütüphanede bulunmaktadır), Kitab-üş-Şamil fil-Cebr vel Mukabele, Kitab-ül-Vesaya bil Cüzuri, Kitab-ul-Cem’ vet-Tefrik, Kitab-ül-Hataeyn, Kitab-ül-Kifaye, Kitab-ül-Mesaha vel Hendese, Kitabü’t-Tayr, Kitabul-Miftah-il-Felah, Risale fil-Muhammes vel-Mu’aşşar

Ebu Kamil, Ebu Kamil Şuca, İslam Bilginleri, matematik, matematikçi, Leonardo Fibanacci, iki ve üç dereceli denklemler, birinci dereceden denklemler, Kitab-ül-Cebr vel-Mukabele, cebir, Yunan, İslam, problemler, aritmatik, Harezmi, Mısır,

Bir Cevap Yazın